Βρισκόμαστε στην αρχή της πιο σημαντικής Εκκλησιαστικής περιόδου, της περιόδου του Τριωδίου. Η Αγία μας Εκκλησία έχει θεσπίσει την περίοδο αυτή, να ΄ναι περίοδος πνευματικής προετοιμασίας, μιας προετοιμασίας που τερματισμό έχει όχι μόνο τον απλό εορτασμό των Τιμίων Παθών και της Λαμπροφόρου Αναστάσεως του Κυρίου Ιησού Χριστού, αλλά και την ουσιαστική βίωση των κοσμοσωτήριων αυτών γεγονότων. Το Τριώδιο λοιπόν δίδει την αφορμή για περισυλλογή, αυτογνωσία και μετάνοια.

Πολλοί αδελφοί μας όμως, ακούγοντας ότι ανοίγει το Τριώδιο, φέρνουν στο μυαλό τους κάτι διαφορετικό, κάτι που είναι εντελώς αντίθετο από το πνευματικό περιεχόμενο της περιόδου αυτής, και αυτό φυσικά δεν είναι άλλο από το ειδωλολατρικό κατάλοιπο των καρναβαλιών. Την περίοδο που η Εκκλησία μας έχει καθιερώσει την πνευματική περισυλλογή και αυτοσυγκέντρωση των Χριστιανών έχουμε τον μεγάλο πειρασμό των καρναβαλιών, που μας προτρέπουν σε διάφορους ηθικούς εκτροχιασμούς. Απάντηση ημών των Χριστιανών απέναντι στους υποστηρικτές αυτών των σύγχρονων ειδωλολατρικών εθίμων, θα πρέπει να είναι η ουσιαστική και κατά πάντα αδιαφορία μας, γιατί όπως προείπα πρόκειται για κατάλοιπα των αρχαίων ειδωλολατρικών θρησκειών.

Εμείς την περίοδο αυτή την ψυχή και την καρδιά μας τα έχουμε δοσμένα στην λατρεία της Εκκλησίας μας. Και το νου μας, τα μάτια μας, και την ακοή μας πρέπει να τα έχουμε προσηλωμένα στη διδασκαλία της Εκκλησίας μας. Όπως για παράδειγμα στην αυριανή Ευαγγελική περικοπή, που αναφέρει την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου.

Στην παραβολή αυτή έχουμε 2 πρόσωπα που παίζουν το καθένα το δικό του ρόλο. Από την μια μεριά έχουμε τον Τελώνη, ο οποίος είναι για την εποχή εκείνη η προσωποποίηση της κακίας αλλά και κάθε αμαρτίας. Ο κόσμος είχε την γνώμη αυτή για τους Τελώνες όχι μόνο λόγω της φύσεως του επαγγέλματός τους, αλλά και γιατί ποτέ δεν έπαιρναν τον φόρο που έπρεπε, αλλά τον πολλαπλάσιο αυτού, και φυσικά τον καρπώνονταν οι ίδιοι. Από την άλλη έχουμε τον Φαρισαίο, ο οποίος είναι ο διδάσκαλος του νόμου και ο πιστός τηρητής του· είναι ακόμη -φαινομενικά βεβαίως- η προσωποποίηση της αρετής και το πρότυπο για τους Ιουδαίους.

Αυτούς τους δύο ανθρώπους διάλεξε ο Χριστός να χρησιμοποιήσει στην παραβολή. Γιατί όμως διάλεξε αυτούς; Γιατί ήθελε να τονίσει την μεγίστη διαφορά αυτού που έδειχναν με αυτό που ήταν μέσα τους οι δύο αυτοί άνθρωποι. Ο Τελώνης, αυτός ο άρπαγας, ο άδικος, ο κλέφτης, έφτασε η στιγμή που αφού ήρθε «εις εαυτόν» κατάλαβε το τι έκανε και μετανόησε. Μετανόησε όμως όχι απλά και με λόγια, αλλά ουσιαστικά. Και το πώς, μας το λέει ο ίδιος ο Κύριος μας, «καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανόν ἐπᾶραι, ἀλλ’ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.». Μετάνοια ουσιαστική που την έδειξε χωρίς να αισθανθεί άσχημα αυτός που ήταν ένας άρχοντας, ένα σημαίνον πρόσωπο στην κοινωνία της εποχής του. Γονάτισε σε μια γωνιά του Ναού και συγκλονισμένος από τα αμαρτήματά του δεν ήθελε ούτε καν τα μάτια του να σηκώσει μπροστά στο Θεό. Δεν έμεινε όμως μόνο εκεί, αλλά και χτυπούσε το στήθος του λέγοντας μόνο το «ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ», αυτό είναι μια πράξη, την οποία συνήθιζαν όχι μόνο οι Ιουδαίοι της εποχής αλλά και πολλοί άλλοι λαοί για να δείξουν λύπη. Αυτός ο άνθρωπος είναι μετανοημένος. Αυτός έχει την Χάρη του Θεού, και αυτή η μετάνοια δίνει στον άνθρωπο το εισιτήριο για την Βασιλεία του Θεού.

Στην άλλη πλευρά του Ναού -στο κέντρο- βρίσκεται ο Φαρισαίος που με συγκλονιστική έπαρση στέκεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων και ευχαριστεί τον Θεό επειδή είναι αναμάρτητος και όχι σαν τους άλλους τους ανθρώπους, οι οποίοι είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί ή και σαν αυτόν τον Τελώνη. Ο άνθρωπος αυτός φαίνεται ότι ζει μια παραίσθηση. Διαισθάνεται βέβαια την αμαρτωλότητά του, αλλά φορώντας το προσωπείο του αναμάρτητου, προσπαθεί εντέχνως να καλύψει τις αμαρτίες που του βαραίνουν την συνείδησή, γιατί δεν θέλει να τις δεχτεί. Προς αυτόν τον Φαρισαίο, αλλά και όλους τους ανά τους αιώνες ομοίους του υποκριτές, απευθυνόμενος ο Χριστός είπε τα ουέ εκείνα που ακούμε στο Ευαγγέλιο του όρθρου της Μεγάλης Τρίτης που τελείται την Μεγάλη Δευτέρα το βράδυ.

Αγαπητοί μου η πιο θανάσιμη, η πιο μεγάλη αμαρτία που μπορεί να πέσει ο άνθρωπος είναι η υποκρισία. Και αυτό γιατί η αμαρτία αυτή δεν μας αφήνει να δούμε και να συναισθανθούμε τις αμαρτίες μας. Ο υποκριτής φοράει την μάσκα του ανθρώπου του Θεού και προσπαθεί να πείσει τους συνανθρώπους του ότι αυτό είναι το πραγματικό του πρόσωπο. Αυτή του η προσπάθεια όμως τον οδηγεί στην εξής ουτοπία, στο ότι ο πρώτος και μοναδικός που πείθεται είναι ο εαυτός του, και έτσι συνεχίζει αυτόν τον φαύλο κύκλο της υποκρισίας.

Η υποκρισία είναι μια αμαρτία διαχρονική· υπήρχε πριν το Χριστό, υπάρχει μέχρι και σήμερα. Και δυστυχώς οι σύγχρονοι Φαρισαίοι ίσως είναι πολλοί περισσότεροι από αυτούς της εποχής του Χριστού. Και όπως και τότε οι Φαρισαίοι ήταν μέλη της Εκκλησίας, έτσι και οι σύγχρονοι Φαρισαίοι είναι και αυτοί μέλη της Εκκλησίας. Όλοι οι χριστιανοί, αδελφοί μου, κρύβουμε έναν Φαρισαίο μέσα μας. Προσπαθούμε να τηρήσουμε τις εντολές του Θεού που μας βολεύουν. Από την μεθ΄ επόμενη εβδομάδα περίπου αρχίζει η νηστεία της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, και οι περισσότεροι από εμάς θα αναλώσουμε τις δυνάμεις μας στη νηστεία της τροφής, αλλά δυστυχώς θα μείνουμε όπως και μένουμε πάντα εκεί. Καλή και απαραίτητη η νηστεία των εισερχομένων αλλά το ίδιο αναγκαία και η νηστεία των εξερχομένων, που είναι η χαλιναγώγηση της γλώσσας μας, η οποία όπως λέει ο λαός μας, κόκαλα δεν έχει αλλά κόκαλα τσακίζει. Τι να την κάνει ο Θεός τη νηστεία των τροφών, όταν αυτή δεν συνοδεύεται από την χαλιναγώγηση των παθών και ιδιαίτερα του πάθους της κατάκρισης; Άλλωστε αυτό το πάθος της κατάκρισης το είχε και ο Φαρισαίος στην αυριανή ευαγγελική περικοπή· Από αυτή την Παραβολή μπορούμε να αντλήσουμε και πάρα πολλά άλλα διδάγματα και παραδείγματα για την καθημερινή μας ζωή. Διδάγματα και παραδείγματα που συμμορφούμενοι ανάλογα μπορούμε να μιμηθούμε ή και να αποφύγουμε.

Παράδειγμα μας προς μίμηση πρέπει να είναι ο Τελώνης, που γονάτισε με ταπείνωση μπροστά στο Θεό συγκλονισμένος και μετανοημένος για τις αμαρτίες του ζητώντας την συγχώρηση. Έχουμε όμως παράλληλα και το προς αποφυγήν παράδειγμα του Φαρισαίου, που μας διδάσκει να απεκδυθούμε το προσωπείο του υποκριτού, για να μπορέσουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι να διαπιστώσουμε τα παραπτώματα μας μικρά ή μεγάλα και να μετανοήσουμε ειλικρινά για αυτά.

Ο Χριστός, αδελφοί μου, ήρθε στη γη για την δική μας σωτηρία. Ταπεινώθηκε έως θανάτου, θανάτου δε Σταυρού. Ζητά σήμερα από εμάς να τον μιμηθούμε στην ταπείνωσή του. Με σκοπό να μας ανεβάσει στον Θρόνο Του, που βρίσκεται εν δεξιά του Θεού. Το γεγονός της σημερινής παραβολής ας γίνει για μας όλους παράδειγμα, και να φωνάξουμε εκ βάθους ψυχής το «ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Και έτσι, επάξια να εορτάσουμε βιωματικά τα Άγια Πάθη καθώς και την σωτήριον και λαμπροφόρον Αυτού Ανάστασιν.